Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa – ChAD?

2020-11-09

Anna Gierczak

Czym jest choroba afektywna dwubiegunowa – ChAD?

Drogi Nastolatku/Nastolatko!

Jeśli właśnie zdiagnozowano u Ciebie chorobę afektywną dwubiegunową, to jest to ważny moment. Możesz czuć się przygnieciony(a) wizytami u psychiatrów i psychoterapeutów, nazwami leków i badań, to zupełnie naturalne.

Nie będę Cię przekonywać, że będzie łatwo i bezboleśnie, a akceptacja diagnozy i odnajdywanie sposobów, jak żyć normalnie, przyjdzie szybko. Pewnie nieraz stwierdzisz, że codzienność zbyt mocno przytłacza, a huśtawka nastrojów nie pozwala Ci normalnie funkcjonować.

Powiem Ci za to, że z ChAD-em da się żyć i być szczęśliwym(ą).

Z czym się je tę „dwubiegunówkę”?

Dzięki trafnej diagnozie łatwiej zaplanować leczenie, określić cele na przyszłość i dążyć do tego, by ujarzmić objawy. W ChAD-zie dominują objawy depresyjne, maniakalne/hipomaniakalne lub mieszane.

Epizod depresyjny poznamy po znacznie obniżonym nastroju, problemach z pamięcią i koncentracją uwagi, ogólnym spowolnieniu wykonywania codziennych czynności, zaburzeniach snu (bezsenność lub nadmierna senność), łaknienia (brak apetytu lub nadmierny apetyt), wycofaniu z kontaktów społecznych, płaczliwości czy pojawieniu się myśli samobójczych.

Natomiast epizod maniakalny można uznać za całkowite przeciwieństwo depresji i z tego powodu pozornie uchodzi za pozytywny i przyjemny w przeżywaniu. Objawy to: zmniejszona potrzeba snu, wielomówność, pobudzenie, euforia, drażliwość, gonitwa myśli, podejmowanie wielu aktywności naraz, również tych ryzykownych, zaburzona koncentracja czy odhamowanie seksualne. Hipomania różni się od manii łagodniejszym przebiegiem i krótszym czasem trwania, co mniej dezorganizuje życie codzienne.

To depresja czy mania? Czy można mieć obie?

Depresja, mania, remisja? Czy depresja może pojawić się nagle? Przecież wczoraj wszystko było ok! Okresy remisji, czyli takie, kiedy nie występują żadne objawy, są elementem ChAD-u i większość osób z diagnozą ich doświadcza. Epizody mogą przechodzić płynnie jeden w drugi, a może przeplatać je czas bez żadnych objawów chorobowych. Nagłe i/lub nieoczekiwane zmiany nastroju to chleb powszedni dla „dwubiegunówki”, toteż nie powinno nas dziwić, kiedy ze stan euforyczny u nastolatka gwałtownie zmieni się w „dołek”.

Nie ma jednej uniwersalnej metody na to, by okiełznać ChAD. Podam Ci natomiast kilka pomysłów na to, by zwiększyć kontrolę nad „chadową” codziennością i zaprowadzić względny porządek.

Bierz leki!!!

Pewnie przyjdzie taki moment, kiedy stwierdzisz, że wreszcie „dwubiegunówka” odpuściła. Zanim wyrzucisz leki do kosza i powiesz, że lekarz się mylił, zaczekaj. Choroba afektywna dwubiegunowa jest podstępna i zazwyczaj po jakimś czasie wystąpi okres bez objawów tzw. remisja. Nie daj się zmylić, ChAD nie zniknął. Nagłe odstawienie leków bez konsultacji z lekarzem może wywołać gwałtowne pogorszenie i rychłą hospitalizację.

Jeśli zdarza Ci się zapomnieć o przyjęciu leków i ciężko Ci wyrobić sobie ten nawyk, skorzystaj z pomocy. W aptece możesz kupić pomysłowy pojemniczek z przegródkami na poszczególne dni tygodnia lub pory tak, by wydzielić dawki z wyprzedzeniem. Innym sposobem będzie nastawienie budzika-przypominajki lub nadzorowanie przez kogoś z domowników.

Odwiedzaj psychoterapeutę regularnie!!!

Psychoterapia to bardzo pomocne narzędzie w akceptacji diagnozy i nauce, jak radzić sobie z objawami. Zaufaj specjaliście, nawet jeśli jego/jej słowa będą trudne i zaskakujące. Daj czas sobie i psychoterapeucie, ale traktuj te spotkania serio. Zadawaj pytania, mów o tym, co Cię trapi. Nikt nie czyta w myślach, a będąc szczerym, masz szansę lepiej poznać siebie i rozpracować ChAD.

Regularny tryb życia!!!

Brzmi jak nuda? Może, ale regularność i przewidywalność pozwala Ci zachować rytm dnia i nocy. Dzięki temu trudniej Ci popaść w chaos i masz jakąś kontrolę nad tym, co i kiedy robisz. Nie odkładaj pójścia spać na nocne godziny, wstawaj o podobnej porze, pilnuj też pór posiłków. Jeśli zaburzysz rytm dnia i nocy, trudniej będzie Ci się skoncentrować i odnaleźć zarówno w grafiku, jak i „chadowym” życiu.

Bodźce?!

Twój „chadowy” mózg to istne szaleństwo, kumulacja emocji, wrażeń i nastrojów, Tego całkiem nie zatrzymasz, ale możesz nie podkręcać mu tempa i nie dokładać wrażeń. W manii masz mnóstwo energii i pomysłów, a do tego działasz spontanicznie. Na tyle, ile możesz, staraj się nie ulegać nakręcającym myślom. Naprawdę nie musisz jednego dnia odwiedzać wszystkich znajomych, trenować trzech dyscyplin sportowych i iść na głośny koncert.

Kiedy czujesz, że zaczyna się gonitwa myśli, zaczynasz dużo mówić i rwiesz się do działania, zwolnij. Spróbuj odpocząć, nie rzucać się na każdą inicjatywę, jaka przyjdzie Ci do głowy. Możesz porozmawiać o tym z bliską osobą, powiedzieć, że czujesz utratę kontroli nad tym, co się z Tobą dzieje. Być może kontakt z naturą, spacer z psem i wyciszenie w lesie pozwoli zwolnić myśli na parę chwil?

Nie rozkręcaj „mańki”!!!

Mania wydaje się przyjemna. Mówię „wydaje się”, bo łatwo ją rozkręcić do poziomu, kiedy kompletnie stracisz kontrolę nad sobą i zrobisz coś, czego będziesz żałować.

Alkohol w nadmiarze, narkotyki, głośne i chuligańskie zachowania, agresja, zdrady, przygodny seks z nieznajomą osobą? Brzmi jak początek kłopotów? No właśnie. W manii jesteś w stanie przekroczyć granice, których wcześniej nie planowałeś(aś) naruszać. Uwierz, że podatność na wyżej wymienione rzeczy dramatycznie rośnie. Już sama „dwubiegunówka” sprzyja popadaniu w skrajności i niebezpieczne zachowania, więc nie ma co jeszcze tego podkręcać.

Zero używek!!!

Nie potrzebujesz do życia dużych ilości kawy i napojów energetyzujących. Oprócz tego wyklucz potencjalne nałogi. „Chadowcy” są podatni na uzależnienia, a poszukiwanie sposobu na uwolnienie się od objawów niekiedy prowadzi do po papierosów, alkoholu czy narkotyków. Niełatwo okiełznać jedną chorobę, a co mówiąc ChAD w parze z uzależnieniem?  Nie chcę Cię straszyć, pamiętaj jednak, że ostateczny wybór i jego konsekwencje należą do Ciebie.

Sen, odpoczynek, relaks!!!

Spanie przez 8 godzin na dobę to dobry pomysł. Nie traktuj snu jak straty czasu, twój mózg potrzebuje wytchnienia, choć i w nocy potrafi on pracować intensywnie. Wykończony fizycznie organizm nie funkcjonuje prawidło, a nastrój też może się pogarszać. Jesteś w fazie wzrostu i Twoje ciało nie powiedziało jeszcze „stop”. Daj mu czas, niech będzie silne i zdrowe.

Troska o zdrowie

W Twoim wieku również warto dbać o siebie i zwrócić uwagę na profilaktykę. To nieprawda, że ciężkie choroby i powikłanie dotykają tylko osób starszych. Dbałość o zdrowie i higiena to inwestycja. Pomyśl, że prawidłowe nawyki i zdrowy styl życia po prostu Ci się opłacą. Zbilansowana dieta i ruch brzmią jak slogany, ale to rzeczy, które działają. Szukaj zdrowych i smacznych produktów i wybierz taką dyscyplinę lub formę wysiłku fizycznego, która daje Ci radość.

No stres!!!

Zrób wszystko, by ograniczyć stres. Staraj się wykonywać powierzone zadania terminowo i nie wdawać się w bezsensowne spory zabierające energię. Stresu nie da się całkiem wyeliminować, ale dobrze szukać sposobów rozładowania napięcia.

Natomiast ten silny i/lub przewlekły może wyzwolić objawy lub nasilić stan chorobowy.

Podsumowanie.

Mam świadomość, że nie wyczerpałam tematu choroby afektywnej dwubiegunowej i sposobów, jak poradzić sobie z tym wszystkim, co niesie za sobą diagnoza. Każdy „chadowiec” jest inny i nie do każdej osoby trafią te same sposoby radzenia sobie.

Bardzo zachęcam jednak, by szperać, pytać i doświadczać zdrowych metod okiełznania ChAD-u. To towarzysz życia, im prędzej to zaakceptujesz, tym większa szansa na fajne i w miarę stabilne życie.

Masz prawo czuć się parszywie i staro, przecież nikt nie chce chorować w tak młodym wieku. Uwierz, że nie jesteś sam(a). ChAD dotyka różnych osób i utrudnia życie mniej lub bardziej. Mimo tych problemów zawalcz o siebie i nie rezygnuj z marzeń. Wiedz, że dłuższa i trudniejsza droga do celu nie zamyka drzwi do niego samego, a w międzyczasie wiele dowiesz się o sobie i świecie.

Powodzenia!