Mindfullnes – kieszonkowy przegląd pojęcia

2021-01-25

Anna Pacek, Ola Ziętek

Mindfullnes – kieszonkowy przegląd pojęcia

 

 

Wraz z popularnością nauki, jaką jest psychologia, coraz więcej osób przywiązuje wagę do zjawiska uważności. Dzięki popularności treningu uważności wiele osób zauważyło, jak wiele pozytywnych aspektów wnoszą one do naszego codziennego życia. Eksperci i praktycy z różnych branż najbardziej cenią uważność jako sposób, w jaki usprawnia ona podejmowanie decyzji. Rozważmy to bardziej szczegółowo.

Pojęcie Mindfulness jest tłumaczone jako "uważność" (od angielskiego przymiotnika mindful - uważający) lub, rzadziej, jako "uważna obecność". Jest to proces psychologiczny koncentrowania uwagi na wewnętrznych
i zewnętrznych bodźcach występujących w danej chwili, który może zostać rozwijany poprzez medytację lub inne ćwiczenia.

 

 

   "To stan świadomości będący wynikiem intencjonalnego i nieoceniającego     kierowania uwagi na to, czego doświadczamy w chwili obecnej". 

~Jon Kabat-Zinn

 

Ta uważna samoobserwacja pozwala osobie posługującej się nią na przerwanie nawykowego błędnego koła, w którym często nieświadomie reagujemy na pojawiające się wewnętrzne i zewnętrzne odczucia związane
z odbieranymi bodźcami, niechęć, niepokój i inne intensywne, zwykle negatywne emocje. Istnieje wiele różnych dyscyplin i praktyk, które mogą kultywować uważność. Wśród nich wyróżnić możemy przede wszystkim jogę, tai chi oraz mniej popularny qigong. Literatura specjalistyczna koncentruje się głównie na opisie medytacji uważności rozumianej jako praktykowanie samoregulacji, skupiającej się na treningu uwagi i świadomości. Docelowo praktyka ta ma pomagać w osiągnięciu większej kontroli nad własnym umysłem, a także głębszego rozwoju umysłowego.

W przypadku różnych typów zachowań decyzyjnych w metodach badawczych występują również różne formy paradygmatów eksperymentalnych. Nie tylko dowody behawioralne, ale także dowody obrazowe. Oba pokazują nam, że trening uważności może znacząco poprawić nasze zdolności do podejmowania decyzji w warunkach społecznych oraz pozospołecznych. Powszechnie uważa się, że uważnością zwykle kierował system „emocjonalny”. System ten objawiał się aktywną środkową korą przedczołową. Nie był on bowiem zdominowany przez inny system - „racjonalny”. Oznacza to, że system emocjonalny wpływa na cały proces podejmowania decyzji.

Mówiąc o uważności, nie możemy również zapominać, jak wielki wpływ wywiera ona nie tylko na uwagę i współczucie, ale także na kontrolę poznawczą w procesie podejmowania decyzji. Uwzględniając braki w badaniach na ten temat, wielu psychologów próbowało przeanalizować różne perspektywy pod kątem metod badawczych, treści badań i konstrukcji teoretycznej. Wszystko po to, aby zapewnić referencje do przyszłych badań w tej dziedzinie.

Aby dokładniej przedstawić ten temat, należałoby dokładniej zagłębić się w to, czym naprawdę jest zjawisko uważności. Wyniki wielu różnych badań,
w tym teoretycznych, skłaniają nas do spojrzenia na zjawisko uważności jako na wielopoziomowy proces, który dotyczy najbardziej podstawowych mechanizmów ludzkiej świadomości. Najbardziej formalnie uważność można zdefiniować jako chłonną uwagę i świadomość chwilowo aktualnych wydarzeń
i subiektywnych doświadczeń. Wychodząc od tych definicji, należy stwierdzić, że uważność odnosi się głównie do procesów świadomości. Świadomość jest podstawowym i fundamentalnym stanem psychicznym, w którym jednostka jest świadoma zjawisk wewnętrznych, takich jak własne procesy myślowe lub procesy zachodzące w środowisku zewnętrznym, docierające do człowieka poprzez pięć zmysłów i kinestetycznych, i jest w stanie na nie reagować
( somatycznie lub autonomicznie). Pojęcie uważności wywodzi się z orientalnej kultury medytacji. Pochodzi z nauk Buddy Siakjamuniego, głoszonych niemalże 2500 lat temu. Można ją przetłumaczyć jako „świadomość umysłu”. Bez względu jednak na to, skąd się bierze uważność, niezaprzeczalnym
i niezmiennym pozostaje, że dziś nadal dotyczy ona wszystkich aspektów naszej pracy i życia.

Wraz z rozwojem psychologii jako nauki, badania i metody badawcze uważności i podejmowania decyzji stają się coraz bardziej zaawansowane
i głębsze. Zgodnie z tymi badaniami zakłada się, że efekt uważności nie może ograniczać się do tych aspektów poznawczych i emocjonalnych, które mają przesłanki zaawansowanego podejmowania decyzji, ale rozciąga się także na proces decyzyjny. Badania wykazały, że uważność nie tylko odgrywa rolę
w zachowaniach prospołecznych, ale jest także klinicznie skutecznym narzędziem ograniczania nie tylko nadużywania narkotyków, ale także uzależnienia od alkoholu. Wszystkie przeprowadzane eksperymenty w tym temacie, pokazują, że uważność może usprawnić podejmowanie decyzji zarówno w warunkach społecznych, jak i pozaspołecznych. Pozostaje nam zatem mieć nadzieję, że pomimo tak obiecujących i interesujących wyników, w przyszłości badania te będą kontynuowane, ponieważ wartość uważności przy podejmowaniu decyzji zasługuje na dalsze rozwijanie.

Sama uważność i jej możliwy wpływ na nasze życie powinny zostać objęte szerszymi badaniami. Istnieje wiele sposobów, w jakie uważność może wpływać na podejmowane przez nas decyzje i tylko poprzez pełną świadomość tych procesów, możemy dokonywać naprawdę właściwych wyborów, nie pozostawiając ich przypadkowi. Nie możemy również zapominać o wszystkich innych możliwościach, jakie daje trening uważności. Z łatwością można dostrzec w nich przyszłość nie tylko w leczeniu nałogów oraz głębszych stopni uzależnień, ale również w pogłębianiu zdolności własnego umysłu. Ma ona bowiem pośrednio wpływ na niemal każdy z aspektów otaczającej nas rzeczywistości, począwszy od poziomu naszego życia, a skończywszy na naszym ogólnym samopoczuciu i relacjach z innymi ludźmi. Decyzje, które podejmujemy, czynią nas tym, kim jesteśmy. Możemy zatem stwierdzić, że jeśli zmienimy sposób, w jaki je wykonujemy, nagle otwierają się przed nami drzwi do zupełnie innego wymiaru, w którym świat staje się zupełnie inny, niż wydawało się nam to do tej pory.

 

 

 

Bibliografia:

1. Adele, M. H., Feldman, G. (2004). Clarifying the construct of mindful-ness in the context of emotion regulation and the process of change intherapy. Clinical Psychology, 11, 255–262.

2. Alfonso, J. P., Caracuel, A., Delgado-Pastor, L. C., Verdejo-García, A. (2011). Combined Goal Management Training and Mindfulness Meditation Improve Executive Functions and Decision-Making Performance in Abstinent Polysubstance Abusers. Drug and Alcohol Dependence, 117, 78-81.

3. Berman, R. (2019). Mindfulness training may lower blood pressure. Media News Today. Pobrano z: https://www.medicalnewstoday.com/articles/327310

4. Błaszczak, A. (2018). Wpływ Treningu Redukcji Stresu opartego na uważności (MBSR) na zdrowie fizyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. 31(1)

5. Jankowski, T. (2008). Integracyjna rola uważności w kształtowaniu koncepcji siebie. Przegląd Psychologiczny, 51.4, 443-464.

6. Li, X., Huang, R., Zhou, X. (2015). The Impact of Incidental Emotion on Decision Making. Progress in Psychological Science, 23, 919-925.