Hipoterapia jest wyjątkową formą szeroko pojętej rehabilitacji (w tym również psychorehabilitacji), która opiera się na pracy z koniem. Oddziałuje ona na ruchowy, sensoryczny, psychiczny oraz społeczny aspekt rozwoju człowieka. Prowadzi do przywrócenia pacjentom sprawności fizyczne i psychicznej w możliwym do osiągnięcia zakresie. Nadto jest dla nich piękną przygodą, która może przerodzić się we wspaniałą przyjaźń. Odpowiednio dobrany wierzchowiec staje się również świetnym nauczycielem, który uczy cierpliwości, opanowania, wytrwałości, pokory oraz opanowania trudnej sztuki kompromisu. Nadto obcowanie z tak dużym i silnym zwierzęciem dodaje pewności siebie i wiary we własne siły (Bojarczuk J., 2018, s. 6-7).

Jak podaje Sochacka i inni (2011) hipoterapia jest wieloprofilową formą rehabilitacji, dzięki której oddziałuje się na wiele sfer jednocześnie: sensoryczną, psychiczną, ruchową lub społeczną (Sochacka i inni , s.157, cyt. za Kuklińska A.2008).

Kontakt z koniem wywiera wielokierunkowy pozytywny wpływ na organizm oraz psychikę człowieka – poczynając od czerpania przyjemności z aktywności fizycznej, poprzez podziwianie piękna przyrody i samych zwierząt, skończywszy na kształtowaniu poczucia obowiązku i sprawowania opieki nad potężną oraz silną istotą.

Krótka historia przyjaźni człowieka i konia

Konie zostały udomowione około 3,5 tys. lat p.n.e. i ze względu na swoją siłę początkowo wykorzystywane były głównie do pracy. Z czasem ludzie uświadomili sobie, że obecność koni działa kojąco, daje spokój i wyciszenie. Ludzie na przestrzeni wieków obserwowali zachowanie koni, analizowali ich stan zdrowia, uczyli się jak o nie dbać i czerpać korzyści z ich pracy. Przełomowym odkryciem było uznanie kontaktu z koniem za leczniczy, a zauważyć należy, iż już w starożytności zaobserwowano korzyści z przebywania w towarzystwie koni. Kolejnym ważnym momentem było dostrzeżenie podobieństwa pomiędzy chodem konia a człowieka, co przyczyniło się do wykorzystania tej cechy w terapii. Dlatego też wraz z upływem czasu zwierzęta początkowo uznawane za pociągowe zyskały miano lekarzy, którzy potrafią uzdrawiać zarówno samą swoją obecnością jak i swoim ruchem.

Syntetycznie opisuje genezę hipoterapii w swojej publikacji D. Sawaryn, wykazując, iż zalety jazdy konnej doceniono już wieki temu. (Sawaryn D., 2008). Wykorzystywanie konia w medycynie ma swoją długą, liczącą ponad 2 tysiące lat historię. Walory lecznicze konia zostały dostrzeżone już w starożytności. Hipokrates uważał jazdę konną za gimnastykę łagodnie pobudzającą funkcje organizmu. Sokrates doszedł do wniosku, że jazda konna ćwiczy zarówno ciało jak i zmysły. Grecy stosowali jazdę na grzbiecie konia przez osoby nieuleczalnie chore w celu leczenia ich duszy. W 1750 roku Francisco Fuller w pierwszym tekście dotyczącym medycyny sportowej wspomniało sztuce jazdy konnej oraz jej wpływie na stan umysłu i ciało człowieka. W Skandynawii po epidemiach polio w 1946 roku pojawiły się doniesienia o leczeniu pacjentów jazdą konną. Jedną z ofiar tej epidemii była Dunka Liz Hertel, ze znacznym niedowładem kończyn dolnych, która zastosowała u siebie uprawianie jazdy konnej jako metodę usprawniania ruchowego, co przyniosło jej srebrny medal w konkurencji ujeżdżenia na olimpiadzie w Helsinkach w 1952 roku. Mimo takiego rodowodu hipoterapia doczekała się oficjalnego uznania jako metoda terapii dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku, kiedy w Europie Zachodniej, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie podjęto systematyczne obserwacje i badania różnych aspektów terapii konnej, a zabiegi hipoterapeutyczne zaczęto częściej włączać w cykl rutynowego postępowania rehabilitacyjnego. (Bednarczyk M., 2015).

W Polsce próbę wprowadzenia hipoterapii do praktyki leczniczej podjął prof. Marian Weiss w Konstancinie pod Warszawą, a w roku 1985 grupa krakowskich lekarzy z pomocą Klubu Jeździeckiego Wojewódzkiego Ludowego Klubu Sportowego „Krakus” w Swoszowicach zorganizowała pierwsze turnusy hipoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży (Sawaryn D., 2008, s.104-105).

Niepowtarzalna terapia

Hipoterapia opiera się na wszechstronnej wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki, pedagogiki specjalnej, logopedii, rehabilitacji oraz oligofrenopedagogiki. Jej głównym celem jest przywrócenie pacjentom sprawności fizycznej i psychicznej w możliwym do osiągnięcia dla nich zakresie.

Wyjątkowość i niepowtarzalność tej metody terapeutycznej zawdzięcza się więzi, która łączy pacjenta z żywym zwierzęciem. Dzięki obecności konia, ćwiczenia przestają być nudne i monotonne, a kontakt z nim dodatkowo oddziałuje na samopoczucie oraz stan emocjonalny pacjenta. Prócz tego ma on kontakt z przyrodą i możliwość przebywania na świeżym powietrzu.

Spotkania terapeutyczne powinny odbywać się systematycznie – minimum raz w tygodniu – dzięki czemu efekty będą szybciej zauważalne. Prócz tego poza czasem spędzonym na grzbiecie konia pacjenci opiekują się zwierzętami, spędzają z nimi czas i pielęgnują je. Sprawia to, że zaczynają się oni czuć odpowiedzialni za inną, zależną od nich istotę.

Zarówno jazdą konną jak i hipoterapią można cieszyć się niemal w każdym wieku, a pracę udaje się rozpocząć już z kilkuletnim dzieckiem. Dla uprawiającego jeździectwo, w pełni zdrowego człowieka jazda konna jest bardzo przyjemnym doznaniem, a dla osoby niepełnosprawnej jest to ogromne przeżycie, ponieważ jej ciało jest wprawione w ruch, czego najczęściej samodzielnie nie jest w stanie osiągnąć. Miednica, tułów i obręcz barkowa poruszają się zgodnie z fizjologicznym wzorcem chodu ludzkiego. Dzięki temu pacjenci poruszają się w ten sam sposób, co osoba w pełni sprawna. Dodatkowo towarzyszy im duży i silny przyjaciel, a to również ma ogromny wpływ na psychikę pacjenta. Generowany ruch, wspólny zarówno dla jeźdźca, jak i dla konia, zawsze jest sprzężony z aspektem psychologicznym – to komunikacja pacjenta z żywą istotą. Obcowanie z koniem aktywizuje również sferę sensomotoryczną – odczuwanie ciepła, zapachów, świadomość ciała oraz jego położenia w przestrzeni, reagowanie na polecenia. Stymulacja sfery czuciowej pacjenta odbywa się dzięki różnorodności w budowie konia.

Hipoterapia niejednokrotnie pomaga pacjentom odkryć czym jest samodzielność oraz niezależność, uczy również kontrolować swoje zachowanie oraz pokazuje jak zdobyć się na odwagę w okazywaniu uczuć.

Rodzaje oddziaływań hipoterapeutycznych

W ramach hipoterapii wyodrębnić można:

• fizjoterapię na koniu – przywracanie sprawności fizycznej poprzez odpowiednią gimnastykę leczniczą wykonywaną na koniu poruszającym się stepem. Jest zalecana i nadzorowana przez lekarza, a prowadzona przez fizjoterapeutę jako uzupełnienie klasycznej fizjoterapii.
• psychopedagogiczną jazda konna – zespół działań podejmowanych w celu usprawniania intelektualnego, poznawczego, emocjonalnego i fizycznego. Podczas jazdy konnej i czynności z nią związanych stosuje się działania edukacyjne, pedagogiczne, elementy psychoterapii, terapii zajęciowej i logopedii. Zajęcia prowadzą pedagodzy i psychologowie.
• terapię poprzez kontakt z koniem – to umożliwienie pacjentowi poznania zwierzęcia i nawiązania z nim kontaktu. Efektem terapeutycznym jest poprawienie komunikacji pacjenta ze światem zewnętrznym. Sama jazda konna może, ale nie musi być jednym z elementów tej formy terapii. Zajęcia prowadzą pedagodzy, psychologowie i psychiatrzy. (Bojarczuk J. , 2018, s. 11).

Oprócz wyżej wymienionych form hipoterapii występuje także jazda konna dla osób niepełnosprawnych (sportowa i rekreacyjna), która nie stanowi części hipoterapii, ale jest z nią ściśle związana i również może mieć aspekt terapeutyczny (Pakuska J. i inn. , 2010, s.182, cyt. za Charkiewicz-Wilczek A.).  

Podstawowe zasady konstruowania planu hipoterapii

Hipoterapeuci w trakcie zajęć kierują się zasadami:

• indywidualizacji – należy uwzględnić różnice osobowościowe i tempo, w jakim uczą się pacjenci;
• wzbudzania pozytywnej motywacji – hipoterapia daje niezwykle ważną możliwość zwiększania motywacji do życia i walki z własną chorobą, przyczynia się do jej odbudowania u pacjentów niepełnosprawnych;
• bezpieczeństwa – z uwagi na specyfikę schorzeń pacjentów wymogi bezpieczeństwa w hipoterapii muszą być szczególnie wysokie – warunkiem bezpiecznej hipoterapii jest dokładne rozpoznanie schorzenia z uwzględnieniem specyfiki zajęć, w których pacjent będzie brał udział.
• długofalowości oddziaływań – aby terapia była skuteczna należy poznać pacjenta, jego możliwości i ograniczenia i mieć z nim kontakt przez dłuższy czas. ( Bojarczk M., 2018, s. 13-15).   

Korzyści płynące z hipoterapii

Terapia z użyciem koni ma wiele zalet, które pozytywnie wspierają zarówno rozwój fizyczny, psychiczny, jak i społeczny.

Jak podaje J. Pakulska (2010) hipoterapia powoduje:

1). Kodowanie w mózgu prawidłowego wzorca ruchu miednicy podczas chodu. Działanie to wykorzystywane jest w terapii dzieci z chorobami narządu ruchu;

2). Normalizację napięcia mięśniowego. Często jeźdźców cechuje zbyt silne lub obniżone napięcie mięśni ciała. Prawidłowe ułożenie na koniu, rytmicznie kołyszące ruchy konia i jego ciepło sprawiają, że dochodzi do zmniejszenia napięcia lub jego wzmocnienia;

3). Doskonalenie równowagi koordynacji wzrokowo-ruchowej, a także orientacji w przestrzeni, poczucia rytmu. Trudno znaleźć sprzęt rehabilitacyjny, który tak dobrze stymulowałby poczucie równowagi i koordynacji jak jazda na końskim grzbiecie, a przy tym sprawiał radość. Ciało człowieka jadącego na koniu poddawane jest ruchowi aż w trzech wymiarach (z góry na dół, na boki oraz do przodu i do tyłu);

4). Zwiększenie poczucia własnej wartości. Wiele zdrowych osób nie jest w stanie wyobrazić sobie radości dziecka, zazwyczaj poruszającego się na wózku, z tego, że siedząc na końskim grzbiecie może udać się na przejażdżkę.

5). Zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych. Umiejętnie prowadzona hipoterapia w połączeniu z psychoterapią stanowi cenny sposób pomocy osobom doświadczającym zaburzeń natury psychologicznej.

6). Rozwijanie pozytywnych kontaktów społecznych. Dzieci niepełnosprawne bardzo często, oprócz cierpienia spowodowanego chorobą, doświadczają także bólu, który jest związany z poczuciem społecznego odrzucenia. Dlatego też często w ośrodkach hipoterapii ważnym celem zajęć jest to, aby dzieci zdrowe spędzały czas z dziećmi niepełnosprawnymi. Możliwość kontaktu z rówieśnikami i dorosłymi pomaga chorym dzieciom w samoakceptacji (Pakulska J. i inn. , s.182-184).

Jednymi z najważniejszych korzyści płynących z hipoterapii są korzyści społeczne. W tym miejscu należy zaznaczyć, iż istnieje niesamowita analogia pomiędzy człowiekiem a koniem. Człowiek, podobnie jak koń, jest istotą społeczną, która odczuwa silną potrzebę przynależności do grupy (stada). Każdy człowiek potrzebuje akceptacji i uwagi otoczenia i pragnie odnaleźć swoje miejsce w „stadzie”, a brak akceptacji, alienacja i odrzucenia frustruje go i przygnębia. Jest to szczególnie widoczne w przypadku osób chorych i niepełnosprawnych, jak również tych u których doszło do zaburzeń w procesie socjalizacji.

Hipoterapia, jako wyjątkowa forma terapii wpływa na proces socjalizacji. Podczas zajęć pacjenci są uczeni reagowania na bodźce oraz komunikaty, zarówno te werbalne jak i niewerbalne. Hipoterapia polega na ścisłej współpracy terapeuty, konia oraz pacjenta. Obok tak istotnej więzi hipoterapeuty i chorego niezwykle ważna jest relacja pomiędzy pacjentem i koniem. Odbiór oraz odczuwanie komunikatów niewerbalnych, które przekazuje im koń, jest czymś niezwykłym i niepowtarzalnym. Obserwacja reakcji konia stwarza możliwość zrozumienia jego zachowań. Zmysły osób niepełnosprawnych są często nadmiernie wyostrzone, dzięki czemu potrafią rejestrować zachowania oraz emocje zwierząt niedostrzegane przez ludzi zdrowych.

Hipoterapia stwarza możliwość nawiązania relacji emocjonalnej pomiędzy człowiekiem a koniem. Jej wyjątkowość wynika z braku konieczności wyrażania uczuć poprzez słowa ponieważ konie instynktownie wyczuwają stany emocjonalne ludzi i reagują na nie. Przede wszystkim zaś zwierzęta te nie oceniają, nie wymagają lecz akceptują człowieka takim, jaki on jest. Dzięki temu komunikacja ze zwierzęciem jest dla pacjenta dużo prostsza. Natomiast otwarcie emocjonalne i umiejętność nawiązania więzi z koniem może przyczynić się przeniesienia tych samych emocji na ludzi. W czasie terapii osoba chora nie czuje się wyizolowana, ponieważ odczuwa przynależność do grupy, w skład której wchodzą terapeuta, koń oraz ona sama. W ten sposób tworzy się mała społeczność, w której panują bezpieczeństwo oraz atmosfera akceptacji i wzajemnego szacunku. Pacjent może zatem uzyskać to, czego przez całe swoje życie nie doświadczył. Często mówi się, że osoba niepełnoprawna jest w pełni sprawna w oczach konia ( Bojarczuk J., 2018, s. 18)

Dzięki hipoterapii pacjenci mają możliwość podjęcia walki z własnymi niedoskonałościami w towarzystwie inteligentnego i empatycznego zwierzęcia, które poza walorami terapeutycznymi przekazuje również wiele miłości oraz zrozumienia. Pamiętać należy jednak, iż każdy człowiek ma własne tempo nauki, możliwości i ograniczenia. Każdy przypadek jest inny dlatego też w sposób indywidualny dopasowuje się konia do pacjenta – należy zwłaszcza zwrócić uwagę na posturę konia oraz tempo jego chodu.

Hipoterapia -w jakim celu?

Hipoterapia wykorzystywana jest w terapii ( oprac. na podstawie Bojarczuk J., 2018) :

• mózgowego porażenia dziecięcego;
• stanów po urazie czaszkowo – mózgowym;
• minimalnego uszkodzenia mózgu
• chorób i zaburzeń psychiczne;
• chorób mięśni;
• upośledzenia narządu wzroku;
• upośledzenia narządu słuchu;
• cukrzycy;
• wad postawy;
• stanów po amputacji i wad rozwojowych kończyn;
• stwardnienia rozsianego;
• patologii społecznych i uzależnień;
• nadciśnienia;
• stanów po udarze mózgu;
• wspomagająco w terapii osób upośledzonych umysłowo;
• wspomagająco w terapii chorób i zaburzeń psychicznych, w tym także u chorych z deprecją;
• opóźnień psychoruchowych o nieustalonej etiologii;
• zespołów genetycznych różnego typu;
• innych chorób narządu ruchu na tle neurologicznym lub ortopedycznym.(Bojarczuk, J., 2018, s. 29-37)

Terapeutyczne zajęcia na koniu, dostarczające wielozmysłowej stymulacji i stwarzające szansę zdobywania nowych doświadczeń życiowych, są dla dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej bardzo dobrym uzupełnieniem terapii metodą SI. Wykorzystywane są przy tym takie terapeutyczne właściwości konia, jak:

• ruch – stymulacja zmysłu równowagi i wzroku,
• skóra pokryta sierścią – stymulacja czucia i odczuwania temperatury,
• zapach – stymulacja węchu,
• głos i wydawane przez konia odgłosy – stymulacja słuchu. (opracowanie na podstawie strony internetowej Nie-Grzeczne Dzieci.org, http://niegrzecznedzieci.org.pl/asperger/swiat-nauki/terapia/hipoterapia/ )

Trudno w tym miejscu nie wspomnieć o emocjonalnym aspekcie zajęć. Spotkanie z dużym, pięknym, wrażliwym zwierzęciem w każdym budzi emocje. Są to emocje pozytywne, wiążą się z przyjemnością i mobilizują do pokonywania własnych ograniczeń. Kontakt ze zwierzęciem motywuje dziecko do pracy, a umiejętności nabywane w opiekowaniu się czy kierowaniu nim podczas jazdy budują poczucie własnej wartości.

Warto obejrzeć...

Amberley Snyder (ur. 29 stycznia 1991) jest mistrzynią barrel racing-u.W 2010 roku doszło do wypadku samochodowego, w wyniku którego jest ona sparaliżowana od pasa w dół. Pokonała jednak kontuzję i dalej rywalizowała w wyścigach. W 2015 roku rywalizowała w wielu wyścigach na bardzo wysokim poziomie, zaś dzięki sympatii kibiców wzięła udział w prestiżowym „American Rodeo”. Amberley Snyder zaczęła jeździć konno w wieku 3 lat , zaś rywalizować w wyścigach rodeo gdy miała jedynie 7 lat. W 2009 roku wygrała All-Around Cowgirl World Championship w National Little Britches Rodeo Association. Była prezydentem FFA stanu Utah w latach 2009–2010. 10 stycznia 2010 r. jechała z Utah na National Western Stock Show w Denver w Kolorado, a w trakcie podróży nie zapięła pasów po postoju na stacji benzynowej w Rawlins w stanie Wyoming. Mniej niż 10 mil od stacji benzynowej, spojrzała w dół, aby sprawdzić mapę, a jej ciężarówka zjechała z drogi i przetoczyła się 7- krotnie. Została wyrzucona z ciężarówki i uderzyła w słupek ogrodzenia, co zmiażdżyło jej kręg T-12 i spowodowało paraliż od pasa w dół. Dzięki fizjoterapii i zapięciu pasów bezpieczeństwa na siodle, półtora roku później mogła powrócić do jazdy konnej i startów w rodeo.P rzeniosła się ze Snow College na Utah State University, gdzie była kapitanem szkolnej drużyny National Intercollegiate Rodeo Association. W 2014 roku otrzymała również stypendium Shane'a Drury'ego „Nothin 'But Try”.W 2015 roku Amberley wygrała nagrodę fanów i mogła konkurować w amerykańskim Rodeo RFD-TV na stadionie AT&T w Arlington w Teksasie. W przejeździe osiągnęła czas 15,3 sekundy - pojechała tylko o 0,6 sekundy wolniej niż wynosił zwycięski czas. W 2016 roku znalazła się w pierwszej piątce w Rocky Mountain Pro Rodeo Association, a także rozpoczęła swoją kartę Women's Professional Rodeo Association. Amberley Snyder jest teraz popularnym mówcą motywacyjnym, publikuje także w mediach społecznościowych cotygodniowe wideo „Środa na wózku inwalidzkim”, aby zaprezentować codzienne zadania, które stały się trudniejsze. Napisała również ilustrowaną książkę dla dzieci „Walk Ride Rodeo” o pokonywaniu przeciwności. Historia Amberley Snyder została przedstawiona w filmie biograficznym wykonanym przez Netflix „Chodzenie Jazda Rodeo” („Walk Ride Rodeo) udostępnionym w dniu 8 marca 2019 roku. Warto podkreślić, że wszystkie akrobacje konne zaprezentowane w filmie Amberley wykonała samodzielnie, bez pomocy dublerki.

Hiopoterapia – właściwie dla kogo…

Dla dziecka z autyzmem, hipoterapia jest wspaniałą metodą wspomagająca i uzupełniającą.  Sesje terapeutyczne w tym przypadku to nie tylko tzw. gimnastyka lecznicza na grzbiecie konia, wszystkie doświadczenia i przeżycia dziecka związane ze spotkaniem ze zwierzęciem. Czasem hipoterapia dziecka z ASD odbywa się nawet bez wsiadania na konia, wymiar terapeutyczny ma już sam kontakt dziecka ze zwierzęciem. Już samo pogłaskanie go, nakarmienie, udział w czynnościach pielęgnacyjnych ma bardzo pozytywny wpływ na sferę emocjonalną i poznawczą dziecka. Można powiedzieć, że dla dziecka autystycznego koń staje "łącznikiem" między jego wewnętrznym światem a światem zewnętrznym. Dzieci z autyzmem mają duże problemy z zakresu integracji i przetwarzania sensoryczno-motorycznego. Podobnie, jak podczas terapii Integracji Sensorycznej, w trakcie jazdy konnej stymulacji poddawanych jest pięć podstawowych modalności: dotykowa, wzrokowa, słuchowa, proprioceptywna i równowagi. Stanowią one bazę do zdobywania różnego rodzaju umiejętności. Terapia przy udziale konia stymuluje zdolności percepcyjne oraz różne procesy sensoryczne. Dzieci z autyzmem bardzo często nie potrzebują, a przez to nie poszukują kontaktu z otaczającym je światem i ludźmi. Zamykają się w swojej rzeczywistości, z której bardzo ciężko je wydostać. Okazuje się, że praca z koniem jest tak niestandardową formą terapii, iż często takie dzieci zaczynają szukać z nim kontaktu. Ciepło konia, jego zapach, ruch mięśni podczas stępa, wydawane dźwięki są czymś nowym i ciekawym. Dziecko otwiera się na płynące do niego nowe bodźce. ( oprac. na podstawie informacji ze strony internetowej Fundacji „Promodis”, http://autyzm.org.pl/terapie-wspomagajace/hipoterapia-i-autyzm/.

K. Rybarczyk (2011) w swojej pracy dyplomowej ,opierając się na wynikach badań ankietowych wśród rodziców dzieci z umiarkowanym i znacznym upośledzeniem umysłowym biorących udział w zajęciach hipoterapeutycznych, pisze o korzyściach z hipoterapii. Zebrane prrzez nią dane wskazują , że hipoterapia przyczyniła się do poprawy w utrzymaniu równowagi przez dzieci, poprawy sylwetki, zwiększenia poczucia pewności siebie, zniesienia uczucia lęku, w kontaktach ze zwierzętami, a dzieci opowiadały w możliwy dla siebie sposób o kontaktach ze zwierzęciem (Rybarczyk K., 2011).

Wśród zalet terapii z udziałem konia wymienić należy przede wszystkim:

• koń daje wrażenie ludzkiego chodu;
• koń zmniejsza spastyczność mięśni;
• koń zmniejsza automatyzmy ruchowe;
• koń zwiększa możliwości lokomocyjne;
• koń może usprawniaćbardzo łagodnie;
• koń pobudza zmysły;
• koń stanowi źródło bodźców równoważnych;
• koń uaktywnia;
• koń usprawnia pracę organów wewnętrznych;
• koń mobilizuje i nie nudzi;
• koń uczy;
• koń jest uniwersalnym stanowiskiem terapeutycznym (może zastąpić materac, biurko, fotel, etc.) , (opracowanie własne).

Mimo wielu korzyści płynących z hipoterapii występują również przeciwskazania do jej stosowania, które zawsze należy uwzględniać planując rozpoczęcie tego typu terapii.

Do przeciwwskazań bezwzględnych w stosowaniu hipoterapii należą:

• uczulenie na sierść, pot lub zapach konia;
• niewygojone rany;
• nietolerancja tej formy terapii przez pacjenta, np. niepohamowany lęk;
• odklejanie siatkówki, wzmożone ciśnienie sródgałkowe;
• brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym lub czynnej pozycji siedzącej;
• wodogłowie bez wszczepionej zastawki;
• niestabilność kręgów szyjnych występująca w zespole Downa;
• zwichnięcia i podwichnięcia stawów biodrowych;
• skoliozy powyżej 20 stopni wg Cobba oraz progresujące skoliozy idiopatyczne;
• choroby mięśni przy sile mięśniowej ocenianej ponizej 3 punktów w skali Lowetta;
• pogorszenie stanu w zespołach neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-mózgowych, ADHD, chorobach mięśni;
• ostre stany chorób i zaburzeń psychicznych. (Bojarczuk J., 2018, s. 37-38)

Do przeciwwskazań względnych należą:

• padaczka;
• upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim;
• zaburzenia mineralizacji kości;
• utrwalone deformacje i zniekształcenia, przykurcze, ograniczenia zakresu ruchu układu kostno-stawowego;
• przepuklina oponowo-rdzeniowa zlokalizowana w odcinku lędźwiowym;
• dyskopatia;
• hemofilia oraz inne skazy krwotoczne;
• schorzenia okulistyczne (wymagana konsultacja). (Bojarczuk J., 2018, s. 39)

Podkreślić należy, iż decydując się na taką formę terapii zasadność jej stosowania zawsze należy skonsultować z lekarzem prowadzącym/terapeutą, jak również z osobą przeprowadzająca zajęcia z zakresu hipoterapii.

Reasumując do najważniejszych korzyści wypływających z animaloterapii (w tym również hipoterapii) zaliczyć można:

• zwiększenie motywacji do życia;
• zmniejszenie napięcia nerwowego;
• ułatwienie nawiązania relacji społecznych;
• zwiększenie pewności siebie;
• naukę pokory, wyciszenia, umiejętności zachowania spokoju i delikatności.(opracowanie własne).