Logo biuletynu psychoprofilaktycznego

biuletyn psycho profilaktyczny Świętokrzyskie Centrum Profilaktyki i Edukacji Biuletyn tworzą pracownicy ŚCPiE we współpracy z Katedrą Psychologii i studentami psychologii UJK

Zdjęcie główne biuletynu - okulary oraz notatnik

Kontrast

Czcionka

Shareting-jakie niesie zagrożenia?

ikona-kalendarz2021-08-24

ikona-długopisAneta Hajdukiewicz

Shareting-jakie niesie zagrożenia?

Sharenting – niebezpieczne zachowania rodziców w sieci

W momencie narodzin nowego członka rodziny, w jego rodzicach narasta ogromna miłość, radość i ekscytacja. Dumni rodzice chcą podzielić się swoim szczęściem z jak największą ilością najbliższych im osób. Dlatego wraz z rozwojem ich dziecka, dokumentują w postaci zdjęć czy filmów każde jego nowe poczynania. Odczuwają potrzebę chwalenia się swoją pociechą i jej kolejnymi osiągnięciami przed rodziną i znajomymi. Zanim rozwinął się internet i inne środki masowego przekazu, zdjęcia przechowywało się w albumach ze zdjęciami lub na kasetach wideo. Jednak wraz z rozwojem urządzeń elektronicznych i popularyzowaniem mediów społecznościowych z roku na rok można zauważyć coraz więcej zdjęć dzieci umieszczanych w internecie. Jest to szkodliwe zjawisko, gdyż narusza ono prywatność dziecka. Niestety badania ukazują, iż wielu rodziców przekracza granicę rozsądnego udostępniania wizerunku swojego dziecka i ze zbyt dużą częstotliwością dzieli się historią swojego dziecka na forum publicznym. Najczęściej zdjęcia/filmy są udostępniane na takich platformach, tj. Facebook, Instagram, Twitter, Youtube, Snapchat, TikTok itp. Jednak nie zdają sobie sprawy jak bardzo niebezpieczne i niekorzystne dla ich dzieci mogą być ich nieprzemyślane poczynania. Nadmierna i niekontrolowana forma dzielenia się osobistymi informacjami o dziecku, jest przez wielu badaczy postrzegana jako forma przemocy – wykorzystanie dziecka, narażenie dziecka na utratę godności, szacunku, łamania jego prawa do prywatności. Wśród rodziców najaktywniejsze w internecie są matki. Coraz częściej można zaobserwować, iż rodzice udostępniają informacje na temat dziecka jeszcze przed jego narodzinami (np. zdjęcia ultrasonograficzne).

Formy aktywności rodziców w sieci

Można wyróżnić trzy szkodliwe aktywności rodziców:

  • Sharenting jest połączeniem dwóch określeń w języku angielskim, share (udostępniać, rozpowszechniać) i parenting (rodzicielstwo) - jest to powszechne zjawisko, polegające na regularnym zamieszczaniu przez rodziców/opiekunów głównie na portalach społecznościowych, zdjęć, filmów bądź prywatnych informacji z życia ich dziecka.
  • Oversharenting – bardzo duża aktywność rodziców w obszarze dzielenia się historiami z życia dziecka w sieci. Przykładem tej formy aktywności rodzica w sieci może być np. stworzenie i regularne prowadzenie profilu dziecka na portalu społecznościowym.
  • Troll parenting – udostępnianie zdjęć, filmów bądź innych informacji na temat dziecka, które są dla niego kompromitujące lub upokarzające np. filmy przedstawiające płaczące dziecko, przebrane dla żartu.

Zjawisko sharentingu jest tak popularne, iż w pewnym stopniu jest one postrzegane jako norma społeczna. Zdecydowanie najokrutniejszą formą aktywności rodzica w sieci jest troll parenting. W sieci można znaleźć wiele filmików lub zdjęć dzieci, w sytuacjach dla nich niekomfortowych i upokarzających. Niejednokrotnie stają się one obiektem żartów, pod takimi materiałami można znaleźć wiele prześmiewczych i obraźliwych komentarzy.

Niestety można również zauważyć, iż rodzice udostępniają również materiały, na których ich dzieci są nagie lub częściowo ubrane, np. w trakcie kąpieli czy podczas innych czynności higienicznych. Materiały te często zawierają opisy, w których rodzice ujawniają okoliczności zrobionego zdjęcia/filmu, imię, nazwisko, wiek czy datę urodzenia. Udostępnianie takich informacji może skutkować, iż nieznajoma osoba może wykorzystać te dane przeciwko dziecku, w celu zdobycia jego zaufania co może mieć tragiczne i nieodwracalne konsekwencje zarówno dla dziecka jak i jego rodziców/opiekunów.

Badania nad sharentingiem Clue PR


Pierwsze badania w Polsce przeprowadzone na zlecenie Clue PR na próbie ogólnopolskiej 1000 osób, pośród rodziców dzieci/nastolatków w wieku 0-18 lat wykazało, iż:

  • 81% rodziców ocenia, iż udostępnianie wizerunku jego własnego dziecka za pozytywne bądź neutralne
  • 57% zadeklarowała, iż to oni jako rodzice decydują o prywatności dziecka oraz podejmują decyzję czy wrzucanie zdjęć bądź filmów z udziałem ich dzieci jest dobre czy złe
  • 60% udostępnia udokumentowane materiały z dzieciństwa własnych dzieci przynajmniej raz w miesiącu
  • Ok 25% zapytało dziecko o zgodę na udostępnienie jego zdjęcia
  • 35% uważa, iż zapisując zdjęcia swojego dziecka w internecie prowadzi pamiętnik z jego dzieciństwa i archiwizuje wspomnienia dotyczące dzieciństwa

,,Co ciekawe, rodzice – reporterzy nie stosują bardzo restrykcyjnych filtrów czy ograniczeń wyświetlania zdjęć. 42% udostępnia zdjęcia i filmy z własnymi dziećmi większym grupom znajomych (do 200 osób), a 37% decyduje się na pokazanie ich najbliższej rodzinie i znajomym, co wciąż oznacza grupę do 20 osób. Wielu z nich nie ma również obaw, czy raczej wyobraźni na temat ewentualnego ryzyka, jeśli chodzi o pokazanie miejsca pobytu dziecka czy jego szkoły – 39% wrzuca filmy i zdjęcia pokazujące, gdzie w danym momencie przebywa dziecko. Wskutek tego z tych dokumentacji można czytać jak z otwartej książki na temat nawyków, szkoły czy hobby dziecka.’’

Rodzice jako powód udostępniania zdjęć zadeklarowali:

  • 65% - iż jest to forma wyrażania dumy z potomka
  • 57% - że jest to sposób na dzielenie się informacjami o dziecku z najbliższą rodziną/znajomymi
  • 35% - zadeklarowało, iż jest to ,,wirtualny pamiętnik”
  • 12% - jest to zachęta do rozmowy z rodzicami innych dzieci na portalach społecznościowych
  • 10% - ponieważ inni rodzice też tak robią
  • 9% - chce pokazać trudy rodzicielstwa
  • 5% - robi to dla zabawy

Konsekwencje sharentingu dla dzieci

Rodzice wrzucając do sieci zdjęcia swoich pociech często zapominają, że w Internecie nic nie ginie. To, że rodzic wykasuje fotografię bądź post, który opublikował nie znaczy, że skasował je na zawsze. Materiały na temat dziecka mogą także zostać bezprawnie wykorzystane w celach majątkowych bądź przestępczych. Eksperci wskazują, że media społecznościowe są bardzo często terenem poszukiwań dla pedofilów, którzy nagminnie pobierają z nich zdjęcia dzieci i handlują nimi na zamkniętych forach internetowych. Szacuje się, że nawet połowa materiałów gromadzonych przez pedofilów pochodzi z portali społecznościowych. Udostępnianie zdjęć dzieci stanowi również zagrożenie wobec cyfrowego przestępstwa o nazwie „baby role play”. Przestępstwo to polega na używaniu skradzionego wizerunku dziecka do realizacji różnych fantazji, w tym seksualnych lub przemocowych przez nieznane osoby. Dodatkowo publikowanie w sieci zdjęć dzieci może w przyszłości spowodować cyberprzemoc ze strony ich rówieśników. Widniejące w Internecie zdjęcia z dzieciństwa mogą być powodem internetowej agresji i hejtu wobec dziecka, co może powodować obniżenie samooceny, a nawet depresję i próby samobójcze.

 

Bibliografia:

  1. Bierca, M., Wysocka-Świtała, A. (2019). Sharenting po polsku, czyli ile dzieci wpadło   do sieci? Pobrane z: https://cluepr.pl/sharenting-po-polsku-czyli-ile-dzieci-wpadlo-do -sieci/ 
  2. Graf, O., Reiter, M., Uram, P. (2020). Sharenting- kreowanie I ochrona wizerunku dzieci w social mediach. Pedagogika Społeczna, 2 (76), 153-164. DOI: https:doi.org/10.35464/1642-672X.PS.2020.2.09
  3. Borkowska, A., Witkowska, M. (2020). Sharenting i wizerunek dziecka w sieci. Poradnik dla rodziców. Warszawa: NASK Akademia
  4. Wiśniewska-Nogaj, L. (2019). Udostępnianie online zdjęć dzieci a problem pornografii dziecięcej w opinii matek. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 18(4), 65 -83